Zasady udzielania urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego

Kobieta ma prawo i obowiązek skorzystania z urlopu macierzyńskiego po urodzeniu dziecka, w sytuacjach przewidzianych i uzasadnionych przez przepisy Kodeksu pracy.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

  •   20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
  •   31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
  •   33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
  •   35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
  •   37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pracownica ma możliwość wykorzystania części urlopu macierzyńskiego zanim urodzi dziecko lub dzieci w wymiarze do 6 tygodni przed przewidzianą datą porodu.
Po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni przysługującego urlopu macierzyńskiego, po porodzie pracownica może zrezygnować z dalszej jego części i wrócić do pracy. Muszą zostać przy tym spełnione następujące warunki:

  •   pozostałą część urlopu wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko,
  •   przez okres, kiedy matka wróci do pracy, przez kolejne co najmniej 6 tygodni osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania takiej opieki przerwał wykonywaną działalność zarobkową.

W określonych przypadkach z pozostałej części urlopu macierzyńskiego może skorzystać (poza rodzicami) także inny członek najbliższej rodziny. Sytuacja taka zachodzi m.in. w przypadku orzeczenia w stosunku do matki niezdolności do samodzielnej egzystencji, czy też w przypadku przebywania przez matkę w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym.

Czy wiesz, że….

Jeśli pracownica podejmie decyzję o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego, musi w tym celu złożyć pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 7 dni przed powrotem do pracy. Jego akceptacja nie zależy od woli pracodawcy, który taki wniosek musi uwzględnić.

Z kolei pracownik (ojciec dziecka bądź inny członek najbliższej rodziny) chcąc skorzystać z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, powinien złożyć swojemu pracodawcy pisemny wniosek nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem urlopu.

Rodzice, którzy wykorzystają podstawowy urlop macierzyński, mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze:

  • do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,
  • do 34 tygodni w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie.

Z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać oboje rodzice jednocześnie, ale istotne jest żeby łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie przekroczył 32 lub 34 tygodni. Urlop ten jest urlopem fakultatywnym, co oznacza, że rodzice dziecka mogą ale nie muszą z niego korzystać. Mogą też wykorzystać go w całości lub w części, np. 11 albo 28 tygodni. Na jego wykorzystanie mają czas aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.

Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego należy przedłożyć pracodawcy na piśmie stosowny wniosek nie później niż 21 przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić taki wniosek.

Dozwolone jest również łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą. Wymiar czasu pracy nie może być jednak wyższy od połowy etatu. Na pozostałą część wymiaru czasu pracy udziela się urlopu. W przypadku korzystania z powyższej możliwości wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika, nie dłużej jednak niż do:

  •   64 tygodni– w przypadku urodzenia jednego dziecka;
  •   68 tygodni– w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownika, który złożony powinien być w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić taki wniosek, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca powinien poinformować pracownika na piśmie.

Pracodawca nie może zwolnić pracownicy w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, takich jak ogłoszenie upadłości bądź likwidacji firmy, będzie to możliwe. Musi także zapewnić młodej matce po urlopie macierzyńskim powrót do pracy na dotychczasowe stanowisko. Jeśli z różnych powodów nie będzie to możliwe, powinien zgodnie z przepisami Kodeksu pracy zatrudnić pracownicę na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu bądź na innym, które odpowiada jej kwalifikacjom zawodowym.
Obowiązkiem pracodawcy jest także wypłata wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż ta otrzymywana przed porodem dla kobiety wracającej do pracy po narodzinach dziecka.

Niedopełnienie wspominanych obowiązków gwarantujących zatrudnienie matce przez pracodawcę może być podstawą do dochodzenia przez pracownicę swoich praw w sądzie. Działanie takie może zostać uznane przez sąd pracy za przejaw dyskryminacji pracownika ze względu na płeć i macierzyństwo.

Urlop wychowawczy ma na celu umożliwienie rodzicom sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Z urlopu może skorzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka. Głównymi przesłankami do nabycia prawa do urlopu jest pozostawanie w stosunku pracy i posiadanie co najmniej 6-miesięcznego stażu pracy. Podkreślić należy, że do stażu pracy wlicza się okres zatrudnienia u poprzednich pracodawców.

Pamiętaj! Urlop przysługuje na każde dziecko oddzielnie.

Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy. Przepisy prawa nakazują by jeden miesiąc urlopu był przeznaczony wyłącznie dla drugiego rodzica, np. matka dziecka przebywa na urlopie 35 miesięcy, a ojciec dziecka 1 miesiąc, albo odwrotnie. Oznacza to, że w sytuacji gdy tylko jeden z rodziców wykorzystał cały urlop wychowawczy, to może on trwać maksymalnie 35 miesięcy.

Wyjątkowo, rodzic będzie mógł skorzystać z pełnego urlopu, czyli 36 miesięcy tylko w przypadku, jeżeli:

  • drugi rodzic dziecka nie żyje,
  • drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
  • drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice lub opiekunowie dziecka, pod warunkiem, że łączny wymiar urlopu nie przekroczy ogólnego wymiaru, tj. 36 miesięcy.

Rodzice mogą skorzystać z urlopu wychowawczego do momentu ukończenia przez dziecko 6 roku życia, a jeśli jest to dziecko niepełnosprawne – do 18. roku życia (stan zdrowia dziecka musi być potwierdzony orzeczeniem lekarskim). Urlop wychowawczy może być udzielony w maksymalnie 5 częściach, które nie muszą następować bezpośrednio po sobie. Ich liczbę ustala się na podstawie liczby złożonych wniosków o udzielenie urlopu.

Call Now Button